Дастарханыңызда ботқалар қаншалықты жиі тұрады? Егер аптасына кемінде 3–4 рет болса, онда бұл жаман емес. Алайда ол үлпектер немесе жылдам әзірлейтін жарма болмаса ғана. Мұндай өнімдерді дайындау өте ыңғайлы, бірақ олардың ешқандай пайдасы жоқ.
Неліктен барлық жармалап бірдей пайдалы емес
Қазірге кезде сатылымда кездесетін жармалардың көпшілігі әртүрлі өңдеуден өтеді:
• Сылу;• Қабыршықтау;• Аршу;• Өңдеу.
Мұндай өңдеу ең құндыны — дәрумендер, минералдар мен жасұнықтың жоғалуына әкеледі. Мәселе мынада, дән үш бөліктен тұрады:
1. Эндосперма. Бұл негізгі бөлік, көмірсулар мен ақуыздар бар өзек деп айтуға болады.
2. Ұрық. Оның құрамында дәрумендер мен минералдардың көп бөлігі бар.
3. Дәннің қабығы, оны кебек деп те атайды. Ол да пайдалы заттар мен жасұныққа бай.
Өңдеу кезінде соңғы екі бөлік жоқ болып кетеді, тек эндосперма қалады, яғни. көмірсулар мен ақуыз. Негізінде, мұндай ботқа дәрумендер, минералдар мен жасұнықтың құрамы жағынан «бос» болады.
Барлық құнар тұтас дәнді жармаларда
Өңдеуден өтпеген дән табиғат берген барлық пайдалы заттарға бай. Тұтас дәннен жасалған ботқаның құрамында көп мөлшерде жасұнық, В тобының дәрумендері, Е дәрумені, темір, кальций, мырыш, магний, калий, натрий, мыс және басқа элементтер бар. Мұндай ботқаны қолдану:
• Жоғары қысымды қалыпқа келтіреді.
• Жүрек ауруларының алдын алады.
• Екінші типті қант диабетінің алдын алады.
• Зиянды холестеринді төмендетеді.
• Ас қорытуды жақсартады.
• Ағзадағы қабыну процестерінің, тіпті қатерлі ісіктің алдын алады.
• Күйзеліске төзімділікті арттырады.
• Қартаю процестерін баяулатады.
Егер күнделікті рационға тұтас дәнді жармаларды қоссаңыз, алынатын дәрумендер мен минералдардың көп бөлігі соларда болады.
Тұтас дәнді өнімдерге тек жарма ғана жатпайды. Тұтас дәннен нан, печеньенің кейбір түрлері, бидай слайстар да жасалуы мүмкін. Мұндай өнімдерде қоректік заттардың үлкен жиынтығы бар.
Тұтас дәнді өнімдерді қалай таңдауға болады
Өнімдерді таңдау кезінде заттаңбасын өте мұқият оқып шығу керек. Өндіруші өнім тұтас дәннен жасалған деп жазуы мүмкін, алайда о өңдеуден өтеді, салдарынан қоректік заттар жоғалады. Бұл шатастыруы мүмкін.
Ең пайдалы ботқалар
Әр ботқа пайдалы заттар мен пайдалы қасиеттердің ерекше жиынтығынан тұрады. Ең пайдалы деп саналатындары:
1. Қарақұмық. Ол ағзаға оңай сіңірілетін ақуызға бай. Қытайлықтар оны етті алмастырғыш деп санайтыны бекер емес. Қарақұмықтың құрамында кальций, магний, темір, В тобының дәрумендері бар. Ол гипертонияның, жүрек пен қан тамырлары ауруларының алдын алудың тамаша құралы. Қарақұмық бауыр аурулары, ісіну және ас қорыту бұзылыстары үшін де пайдалы.
2. Сұлы. Бұл ботқаның құрамында калий, селен, В тобының дәрумендері мен жасұнықтың көп мөлшері бар. Бұл әсіресе асқазан-ішек жолына пайдалы әсерін тигізеді. Сұлы аллергияға, қысымның жоғарылауына, жүрек проблемаларына, холестериннің жоғарылауына, терінің нашарлауына және жыныстық бұзылуларға арналған. Сұлыны семіздікпен зардап шегетін адамдардың тұтынуы өте қажет.
3. Жүгері ботқасы. Құрамында кремнийдің көп болуына байланысты ол тамырлардың, жүректің, тістердің, сүйектердің, шаштың күйіне оң әсер етеді. Жүгері ботқасы ішектің жұмысына жағымды әсер етеді. Сондай-ақ, ол ағзадағы майды кетіруге қабілетті.
4. Тары ботқасы. Бұл ботқа мырыш, мыс, марганец, кальций, магний және А дәруменіне бай. Оны қолдану жүректі, тамырларды нығайтуға, теріні қалпына келтіруге және майдан арылуға көмектеседі.
5. Арпа. Ол В тобының дәрумендеріне және көптеген микроэлементтерге бай. Арпаны зат алмасу процесін қалыпқа келтіру, қаназдықтың алдын алу және әртүрлі аллергиялық реакциялар үшін қолдану ұсынылады.
6. Қоңыр күріш. Оның қабығында марганец, селен және магнийдің көп мөлшері бар. Сонымен қатар, күріш В тобының дәрумендеріне бай. Ол асқазан аурулары мен жүйке ауруларында пайдалы.
Көріп отырғаныңыздай, дұрыс тамақтануды ұстанған кезде ботқасыз мүмкін емес. Егер рационыңызға тұтас дәнді жармалардың кем дегенде бірнеше түрін қоссаңыз, мықты денсаулық пен ұзақ өмір сүру сіздің адал достарыңыз болады.