Дәмдеуіштер — кулинариядағы басты өнімдердің бірі. Өйткені, оларсыз кез-келген тағам өзінің дәмін жоғалтады. Алайда дәмдеуіштерді тамақ дайындаған сайын қолдана отырып, біз олардың пайдасы туралы ешқашан ойламаймыз. Ал олар дұрыс тамақтануды құруда таптырмас өнім.
Дәмдеуіштердің пайдасы
Кез-келген дәмдеуіш антиоксиданттарға өте бай. Бір шөкім дәмдеуіште олар бір стақан жаңа піскен жидектерден бірнеше есе көп болуы мүмкін. Сондықтан, ең алдымен, дәмдеуіштер денені бос радикалдардың әсерінен қорғайды. Бұл жасқа ерекшелігіне байланысты өзгерістердің баяулауына әкеледі және көптеген аурулардың дамуына жол бермейді.
Сонымен, дәмдеуіштердің қасиеттері:
• Зиянды холестерин мен қандағы қант деңгейін төмендетеді. Сонымен қатар, дәмдеуіштердің әсерін дәрілік заттардың әсерімен салыстыруға болады.
• Жүрек-қан тамырлары ауруларының, қатерлі ісік пен қант диабетінің пайда болуын болдырмайды. Мұнда канцерогендермен күресетін көптеген антиоксиданттардың болуы үлкен рөл атқарады.
• Суық тиюмен күреседі. Сауығу ағзаның ішкі күштерін жұмылдырудың арқасында тезірек жүреді. Мысалы, даршын, зімбір және қалампыр — күшті сергітетін және ынталандырушы әсер етеді. Олар сонымен қатар қан айналымын жақсартады. Бұл ағзаның суық тиюді тезірек жеңуіне мүмкіндік береді.
• Салмақ тастауды жылдамдатады. Дәмдеуіштер зат алмасу процестерін белсендіреді және ас қорытуды жақсартады. Нәтижесінде тоқтық сезімі әлдеқайда аз мөлшердегі тамақ ішкенде пайда болады.
• Әуестікті күшейтеді. Көптеген дәмдеуіштер табиғи афродизиак болып табылады. Мысалы, райхан еркектердегі, ал мускат жаңғағы әйелдердегі құштарлықты арттырады.
Ең пайдалы 5 дәмдеуішті қарастырайық.
Бұрыш
Ащы бұрыш капсаицин деп аталатын затқа бай. Бұл зат керемет пайдалы қасиеттерге ие. Ол:
• зат алмасу процесін 25 %-ға жылдамдатады. • Бұл бұрышты қабылдағаннан кейін 2 сағатқа созылады.
• Артериялық қан қысымын қалыпқа келтіреді;
• қан тамырларды тазартады;
• ағзаны қатерлі ісік жасушаларының пайда болуынан қорғайды;
• созылмалы тұмауды жеңілдетеді;
• бас сақинасын емдейді.
Ақжелкек
Біріншіден, ақжелкек С дәруменінің таптырмас көзі болып табылады. Тіпті лимонның өзін ақжелкекпен салыстыруға келмейді. Сонымен қатар, бұл дәмдеуіш ас қорыту бездерінің секрециясын едәуір арттырады. Бұл тәбетке жақсы әсер етеді. Ақжелкектің несеп айдайтын әсері оны құяң ауруы, несеп-тас ауруы, несеп бөлу жолдарының қабынуы, ревматизм, цистит аурулары кезінде дәрі ретінде қолдануға мүмкіндік береді.
Лавр жапырағы
Бұл дәмдеуіштің құрамында эфир майлары, микроэлементтер, хош иістендіргіш және илік заттектер бар. Лавр жапырағы:
• ас қорытуды қалыпқа келтіреді;
• тәбетті арттырады;
• жүрек жұмысын жақсартады;
• терінің күйін жақсартады.
Лавр жапырағының тұндырмасы ағзаны шлактардан тазартады және шаршаудан арылтады. Сондай-ақ, тұндырманы бүйрек тастарынан арылу құралы ретінде қолдануға болады.
Лавр жапырағы ұзақ сақталмайды. Оның хош иісін жоғалтпауын және ащы дәмінің пайда болмауын қамтамасыз ету керек. Сондай-ақ, дайын тағамнан лавр жапырағын алу керек, себебі ол ащы дәм беруі мүмкін.
Зімбір
Бұл дәмдеуіш қоректік заттардың қайнар көзі. Оны қолдану иммунитеттің жоғарылауына, сондай-ақ ауыр жарақаттардан кейін ағзаның қалпына келуіне ықпал етеді. Бұл дәмдеуіш қысымды қалыпқа келтіреді және холестериннің деңгейін төмендетеді.
Даршын
Бұл ағаштың қабығынан жасалған ғажайып дәмдеуіш. Ол минералдар мен эфир майларына бай. Даршын қандағы холестерин мен глюкозаның деңгейін төмендетеді, сонымен қатар қысымды түсіреді. Бұл дәмдеуіштің бактерияға қарсы және паразиттерге қарсы қасиеттері бар.
Даршынды әртүрлі десерттер жасау үшін пайдалануға болады. Мысалы, алма пісірген кезде қантты даршынмен алмастыруға болады, дәмі өте ұқсас болады.
Көріп отырғаныңыздай, ежелде дәмдеуіштер кез-келген нәрсені сатып алуға болатын валюта ретінде саналды. Олар көптеген пайдалы заттар мен керемет қасиеттерге ие. Дұрыс тамақтануда дәмдеуіштерді қолданбауға болмайды. Денсаулықты жақсартудың қарапайым әдістерінің бірі — тамақ дайындау кезінде жоғарыда аталған дәмдеуіштердің кем дегенде 5-ін қолдану.